Vải Spandex là gì? Khám phá đặc trưng và ứng dụng của vải spandex

Vải Spandex là một loại sợi nhân tạo với đặc tính co giãn tốt. Chất liệu này được ứng dụng rộng rãi trong ngành thời trang, đặc biệt là những trang phục body như đồ thể thao, đồ bơi,… Phổ biến là vậy nhưng vải spandex được tạo ra như thế nào, cách sử dụng ra sao vẫn là thắc mắc của nhiều người. Hãy cùng bài viết tìm câu trả lời ngay nhé.

Vải Spandex là gì?

Spandex là sợi nhân tạo, sản xuất với lý do thay thế cho cao su, hay còn được biết đến tên gọi khác là Lycra, Elastane. Chúng được tạo ra bằng cách kết hợp giữa một polyglycol chuỗi dài với một diisocyanate ngắn trong đó có chứa ít nhất 85% polyurethane. Chính bởi mục đích sản xuất thay thế cao su nên sợi spandex sở hữu độ đàn hồi tuyệt vời, có thể kéo dài đến 500% so với chiều dài ban đầu của chúng.

Loại vải này có thế co giãn gấp 5-8 lần so với kích thước bình thường nên được sử dụng phổ biến cho các trang phục body. Thực tế, vải spandex nguyên chất không được ứng dụng cho ngành may mặc. Thay vào đó, sợi spandex được dệt thành các loại sợi tổng hợp, bán tổng hợp hoặc hữu cơ khác.

Vải spandex có thể kéo giãn 500% mà không bị phá vỡ cấu trúc

Ở mỗi quốc gia, chất liệu lại có những tên gọi khác nhau. Khu vực Bắc Mỹ gọi vải là Spandex, còn người châu Âu lại gọi spandex theo các biến thể “elastane” (tên gọi hóa học của chất vải này): trong đó elastane (Pháp), Elastan (Đức), elastano (Tây Ban Nha), elastam (Ý) và elastaan (Hà Lan).

Lịch sử hình thành và phát triển

Các nhà khoa học ở thời điểm thế chiến thứ II đã nhen nhóm ý tưởng, tìm ra các giải pháp thay thế chất liệu cao su khi nó dần trở nên khan hiếm trên thế giới. Trong chiến tranh, nhu cầu sử dụng cao su rất lớn, các thiết bị xây dựng đều cần chất liệu này. Tuy nhiên, giá thành cao, nguồn cung không đáp ứng đủ nhu cầu là lý do thúc đẩy các nhà nghiên cứu tìm ra chất liệu có thể giải quyết vấn đề trên.

• Năm 1940

1940 đánh dấu thời điểm các nhà khoa học phát minh ra chất liệu đàn hồi với tên gọi… ? Chúng được sản xuất dựa trên sự phát triển đàn hồi của một chuỗi polyme tổng hợp. Sau đó không lâu, các nhà khoa học ở Du Font đã tìm ra polime nylon đầu tiên trên thế giới. Ban đầu chúng còn khá cứng, nên các nhà khoa học phải đàn hồi chúng để đảm bảo tính chất dẻo dai.

• Năm 1952

Các sợi spandex đầu tiên được hình thành và sản xuất dựa trên kết quả từ 1940. Một nhà khoa học tại Đức – Farben Fabriken Bayer – chính là cha đẻ của spandex, và đã giành được bằng sáng chế của Đức vì phát minh này.

• Năm 1962

Nhà khoa học Du Pint kết hợp với công ty cao su Hoa Kỳ để cùng sản xuất ra sợi Spandex. Lycra là tên gọi được ông sử dụng cho chất liệu này cũng như cho thương hiệu của mình. Cho đến nay, đây vẫn là công ty có quy mô lớn nhất, dẫn đầy thế giới về sản xuất sợi spandex và được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp may mặc trên thế giới.

Quy trình sản xuất

Spandex là chất liệu nhân tạo được sản xuất trong phòng thí nghiệm với quy trình khép kín. Ít ai biết rằng, vải spandex cần trải qua 6 bước trước khi thành phẩm:

• Tạo ra prepolymer

Để tạo tiền đề cho sợi spandex, nhà sản xuất sử dụng phương pháp kéo sợi khô, tạo ra 94,5% sợi spandex thành phẩm. Quy trình được gọi là tạo ra sợi prepolymer. Trong quá trình này, để tạo ra prepolymer người ta đã trộn glycon với monomer diisocyanate theo tỷ lệ 1:2

• Tạo dung dịch kéo sợi

Sau khi các sợi prepolymer được tạo ra, chúng sẽ được kết hợp với diamine theo tỷ lệ 1:1 để tạo ra phản ứng hóa học, chuỗi phản ứng này được gọi là mở rộng chuỗi. Kết quả thu được là một dung dịch, sau đó pha với dung môi (DMSc) tạo ra dung dịch kéo sợi. Chất dung môi này làm cho dung dịch loãng hơn, dễ xử lý hơn, sau đó được bơm vào tế bào sản xuất xơ.

• Dùng phương pháp quay sợi

Dung dịch kéo sợi sẽ được bơm vào một máy quay hình trụ để tạo thành sợi spandex, đồng thời gia nhiệt bằng khí nitơ, dung môi hóa học để polymer lỏng phản ứng hóa học, sau đó hình thành các sợi rắn.

• Tạo sợi spandex

Sau khi ra khỏi máy quay sợi, các sợi rắn được hình thành với độ dày và độ dài khác nhau – đây chính là sợi spandex.

• Xử lý sợi

Các sợi spandex được hình thành ở bước trên tiếp tục được bóc tách, ngăn chặn sự bám dính vào nhau bằng chất Magnesi stearat hoặc một polyme khác, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình dệt may. Cuối cùng sợi sẽ được chuyển qua con lăn trên ống chỉ và dệt thành vải.

Spandex sau khi được cuộn thành ống chỉ, chuẩn bị dệt thành vải

• Kiểm tra chất lượng

Bước cuối cùng sau khi sợi spandex hoàn thành và lăn lên ống chỉ là kiểm tra chất lượng. Chúng sẽ được kiểm tra độ co giãn, kích thước tiêu chuẩn, nếu không phù hợp sẽ bị loại bỏ, giữ lại các sợi spandex có chất lượng đồng đều và đạt tiêu chuẩn.